De spot op De Ghesellen van Sint Maerten

Voor de oorlog

De toneelvereniging “De Ghesellen van Sint Maerten” werd in 1945 opgericht. Dit betekent niet, dat Cuijk vóór die tijd verstoken was van amateur- toneelverenigingen. Reeds lang voor het uitbreken van de Tweede Wereldoorlog waren er verschillende amateurclubs, waarvan de twee belangrijkste uitgingen van twee muziekgezelschappen: de Fanfare “Caecilia” (opgericht in 1882) en de kerkelijke Harmonie “Gaudete in Domino” (opgericht in 1900). “Caecilia” gaf haar uitvoeringen in de Caeciliazaal aan de Grotestraat (in 1966 afgebrand, voormalige huisvesting van de Nederlandse Credietbank) en kwijnde weg rond 1956. De uitvoeringen van “Gaudete” werden gegeven in de St. Jozefsvereniging (kortweg “De Vereniging” of “De Klep” genaamd; later verbouwd en uitgebreid tot de Schouwburg).

In deze vooroorlogse jaren waren het in eerste instantie mannenverenigingen, die ’s middags een voorstelling gaven voor vrouwen en kinderen en ’s avonds voor mannen. Reeds in de twintiger jaren brak “Caecilia” met dit gebruik. Door de Tweede Wereldoorlog kwam er echter een einde aan deze toneelactiviteiten. Het kon niet uitblijven, dat na het beëindigen van de oorlog de afgebroken draad weer werd opgepakt.

Na de oorlog
In september 1945 werd in de Messemaker een openluchtspel opgevoerd: ‘Wij offeren”. Hieraan werd medewerking verleend door onder andere leden van de “oude” toneelclubs “Caecilia” en “Gaudete in Domino” en leden van de voetbalclub J.V.C. In oktober 1945 nam een overkoepelende organisatie, C.W.O. (Cuijk wil hoger) het initiatief om voor Cuijk één toneelvereniging op te richten, bestaande uit de mannelijke medewerkers van het openluchtspel. Er kwamen echter al snel moeilijkheden. De opzet was, dat het een R.K.-vereniging zou zijn met een geestelijk adviseur (censor). De consequentie hiervan was wel, dat er volgens de toenmaals geldende kerkelijke richtlijnen geen vrouwen lid mochten worden. Zou men wel gemengd spelen, dan mocht men geen gebruik maken van de St. Jozefsvereniging. Ook op financieel gebied rezen problemen: sommigen wilden, dat een deel van de opbrengsten ten goede zou komen aan onder andere de voetbalclub.

Toen deze zaken niet tot ieders genoegen geregeld konden worden, trokken de ex-Caecilia-leden en de voetbalclub zich terug en vormden een nieuwe toneelvereniging “Caecilia” (die rond 1956 voor de laatste keer het voorhang zou sluiten). De overgeblevenen richtten toen de R.K. Toneelvereniging “De Ghesellen van Sint Maerten” op. De naam werd ontleend aan de Heilige Martinus, patroonheilige van de op dat moment enige parochie in Cuijk.

In februari 1946 kwam de vereniging voor de eerste keer op de planken met het stuk “2019” van G. Leclos en P. Dumaine. Doordat men niet “gemengd” mocht spelen, werd men erg beperkt in de keuze van stukken. Daar kwam bij, dat niet alleen door “Caecilia”, maar ook in omliggende plaatsen, onder andere Vianen, gemengd toneel werd gespeeld. Na veel overleg leidde dit er toe dat de richtlijnen soepeler gehanteerd werden, zodat ook vrouwen lid mochten worden, weliswaar nog met de beperking dat het ongehuwde vrouwen moesten zijn. In latere jaren is ook deze beperking stilzwijgend opgeheven. Zo traden in februari 1947 de Ghesellen voor de eerste keer in een gemengde bezetting voor het voetlicht met het stuk “Kinderen van ons volk” van Anton Coolen.

1955 De waaier
Regie: F. Buijssen
Zittend: Bert van Schijndel, Jan van Stiphout, Huub Graat.
Staande: Jo van de Heijden, Til van de Bruggen – van Heereveld, Jan Ebben, Harry Heijl, Ria van Kempen – van Raaij, Bep van Bekhoven, Gerrit van Duijnhoven, Mat Heijl, Jan Jacobs.

Door de jaren heen
In 1957 moest de oude St.Jozefvereniging plaats maken voor een nieuwe schouwburg. Daarmee kwam er een einde aan repeteren en spelen onder primitieve omstandigheden. De faciliteiten in de nieuwe schouwburg waren een voor die tijd ongekende weelde. Een repetitieruimte was echter niet beschikbaar. In oktober 1962 kregen de Ghesellen via het R.K. Kerkbestuur de beschikking over een eigen clublokaal; een niet meer in gebruik zijnde houten noodwoning. Tot dan toe was er gerepeteerd in allerlei mogelijke en onmogelijke ruimten, zoals op zolders, in kantoren, zelfs in een kapsalon. In 1973 moesten de Ghesellen met pijn in het hart hun clublokaal verlaten: wegens uitbreidingsplannen van de buurman, architect Jacobs, moest het gesloopt worden. Er stond echter een royale compensatie tegenover: in eerste instantie mocht er gerepeteerd worden in het souterrain van zijn kantoor en na het gereedkomen van de uitbreiding, zou de vereniging daar de beschikking krijgen over een ruime kelder met diverse faciliteiten.

1972 Zachtjes met de deuren
Regie: J. Peters
1e rij: Jan Jacobs, Ger Graat, Mien van Stiphout, Anton Meussen, Maria van Loenhout – Basten, Jos Dievelaar, Catrien Verschuren, Jos Peters.
2e rij: Wilma Gerrits- Cremers, Chriselene Basten, Henny Effting, Els Visser, Stef Wensing, Joke Cremers – Veerhuis.

In januari 1975 konden de eerste repetities gehouden worden in het nieuwe clublokaal. Er werden allerlei plannen gemaakt voor een grootse opening in mei, maar helaas, op 17 april stond, na een zware regenbui, het hele lokaal 20 cm onder water. Op 20 september was het dan toch zo ver: onder grote belangstelling werd het lokaal officieel in gebruik genomen en werd de naam onthuld: “ ’t Maertje”. Vanaf de jaren 90 van de vorige eeuw repeteren de Ghesellen elke dinsdagavond vanaf 20.15 uur in het bovenzaaltje van Café-Tapperij Kansas aan de Kerkstraat. Sinds 2007 wordt deze ruimte traditiegetrouw in april tot theater omgebouwd, het “Kansas theater aan de Maas”. Door de jaren heen is er een nauwe samenwerking ontstaan tussen de vereniging en de uitbaters van Café Tapperij Kansas.

Het is alweer 75 jaar geleden dat Toneelvereniging “De Ghesellen van Sint Maerten” werd opgericht. In die jaren zijn er meer dan 100 toneelstukken gespeeld. Een indrukwekkend aantal variërend van drama, komedie, eenakters tot improvisatiestukken, stukken van bekende en minder bekende toneelschrijvers, zoals Molière, Goldoni, Anouihl, Frenkel Frank, Van der Heijden, Simon en Dürrenmatt. “De Ghesellen van Sint Maerten” geven ook voorstellingen op verzoek, zoals bij de kerstviering van de KBO Mook en het 40-jarig bestaan van de Twinning vereniging Cuijk-Maldon.

Anno nu
Het bestuur van toneelvereniging De Ghesellen van Sint Maerten bestaat uit:
Voorzitter               Michell Geurts
Secretaris               Yvonne van de Pijpekamp-Verhart
Penningmeester   Marja Vink
Bestuurslid            Sjaak Hendriks

De Ghesellen van Sint Maerten bestaan anno 2021 uit ongeveer 24 actieve leden en beschikt over eigen regisseurs.

(foto gemaakt in 2019)

Heb je een vraag of wil je lid worden? Neem dan contact op met het bestuur via info@deghesellen.nl.